Η FC Barcelona χρησιμοποιεί ένα μοναδικό μοντέλο, που ενσωματώνει μια γενική και μια ειδική προσέγγιση της προπόνησης θέσης. Το ξεχωριστό στυλ παιχνιδιού που υιοθετεί καθοδηγεί την προπόνηση. Έμφαση δίνεται στην κυκλοφορία-έλεγχο της μπάλας και στο συνδυαστικό παιχνίδι, δημιουργώντας υπεραριθμίες. Προσθέτοντας ένα επιπλέον επίπεδο λεπτομέρειας στην προπόνηση, το εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό της ομάδας, εξετάζει τις φυσικές απαιτήσεις του αγώνα για κάθε θέση / παίκτη για να προετοιμάσει σενάρια παιχνιδιού. Για παράδειγμα, τα δεδομένα GPS που έχουν ληφθεί από παίκτες της FC Barcelona αποκαλύπτουν ότι οι κεντρικοί αμυντικοί και επιθετικοί, έχουν χαμηλότερες φυσικές απαιτήσεις στον αγώνα από ό,τι οι ακραίοι αμυντικοί και οι μέσοι. Αυτό συνδυάζεται με συγκεκριμένο πλαίσιο ασκήσεων για τη ομαδική προπόνηση, αλλά και για την προπόνηση θέσης και την ατομική προπόνηση. Οι τρόποι ρύθμισης που χρησιμοποιούνται στο κλαμπ περιλαμβάνουν προσομοιωμένες καταστάσεις, με τη μορφή ομαδικών προπονήσεων, μικρών αγωνιστικών παιχνιδιών και ασκήσεις προπόνησης θέσης.
Αυτές οι ασκήσεις θέσης, αναπτύχθηκαν για τη φυσική προετοιμασία των παικτών σε σχέση με συγκεκριμένες δραστηριότητες της κάθε θέσης, ακολουθώντας το στυλ παιχνιδιού της ομάδας και τα μεμονωμένα χαρακτηριστικά των παικτών. Για παράδειγμα, οι παίκτες τοποθετούνται και καταλαμβάνουν χώρους κατάλληλους για τις αντίστοιχες θέσεις. Μία εκδοχή άσκησης ξεκινά με έναν αμυντικό μέσο να οδηγεί την μπάλα στη μεσαία γραμμή, πριν ντριπλάρει και πασάρει σε έναν ακραίο αμυντικό, που κινείται κοντά στην πλάγια γραμμή. Ο ακραίος αμυντικός στη συνέχεια οδηγεί την μπάλα, πασάρει σε έναν προσφερόμενο μέσο και επιστρέφει με υψηλής έντασης τρέξιμο στην άμυνα (μετάβαση-αρχική θέση). Οι τρεις μέσοι στη συνέχεια πραγματοποιούν αλλαγή της κατεύθυνσης του παιχνιδιού. Ο απέναντι ακραίος αμυντικός κινείται στο αντίστοιχο κανάλι, ενώ ένας επιθετικός κλείνει μέσα. Ο ακραίος αμυντικός υποδέχεται τη μπάλα, ντριμπλάρει κατά μήκος της πλάγιας γραμμής και σεντράρει στην περιοχή. Όλοι οι επιθετικοί κινούνται στην περιοχή, ενώ οι κεντρικοί αμυντικοί υπερασπίζονται την εστία. Η άσκηση μπορεί να τελειώσει μετά από αυτό ή να συνεχιστεί με ένα τρέξιμο αποκατάστασης, στις αρχικές θέσεις. Προφανώς, όλα αυτό μπορεί να διαφοροποιηθεί και να δημιουργηθούν διαφορετικά σενάρια για τους ποδοσφαιριστές, ώστε να έχουμε έλεγχο του φορτίου μέσα από κανόνες/διαμόρφωση ασκήσεων, εργασία/διάλειμμα, επαναλήψεις κλπ. Οι ασκήσεις στις οποίες όλες οι θέσεις δουλεύουν με μπάλα ταυτόχρονα με συγκεκριμένη εργασία προσθέτουν ποικιλία στην προπόνηση, ενώ βελτιώνουν τις φυσικές ιδιότητες, παράλληλα με μερικά τακτικά στοιχεία. Ωστόσο, αυτές οι συνδυαστικές ασκήσεις στερούνται δυναμικών, απρόβλεπτων σεναρίων που δημιουργεί ο αντίπαλος ή το ίδιο το παιχνίδι, σύμφωνα με τα οποία η ατομική και συλλογική τοποθέτηση, πρέπει να προσαρμοστεί και ο κάθε ποδοσφαιριστής να αντιδράσει αναλόγως, εξ ου και η συμπληρωματική χρήση των παιχνιδιών θέσης.
Προσέγγιση για επαναφορά από τραυματισμό στο τελικό στάδιο, με βάση τη θέση και τα ατομικά χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή, χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα από την Liverpool FC Academy
Καθ 'όλη τη διάρκεια της διαδικασίας επαναφοράς από τραυματισμό, οι ελίτ παίκτες εκτίθενται σε διάφορες συνθήκες, για να τους επιτραπεί η σταδιακή επιστροφή στην προπόνηση και στα παιχνίδια. Μόλις οι παίκτες εισέλθουν στο τελικό στάδιο αποκατάστασης και έχουν την συγκατάθεση του ιατρικού προσωπικού, για να εκτελέσουν ταχύτητες και αλλαγές κατεύθυνσης, υπάρχει ανάγκη επιλογής ασκήσεων με βάση τις απαιτήσεις της προπόνησης και του αγώνα. Τέτοιες ασκήσεις όχι μόνο προετοιμάζουν τους παίκτες για τις φυσικές απαιτήσεις της προπόνησης, αλλά και τις μοναδικές κινήσεις, τις δεξιότητες και τις τακτικές ενέργειες που απαιτούνται για την θέση που αγωνίζονται. Οι παίκτες συνεχίζουν να αναπτύσσουν την φυσική τους κατάσταση κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης τελικού σταδίου, επομένως οι συγκεκριμένες ασκήσεις θέσης μπορούν να συμπληρώσουν την προπόνηση αντοχής. Εκτός από την παροχή ενός ερεθίσματος προπόνησης, οι συγκεκριμένες ασκήσεις θέσης που περιλαμβάνουν σπριντ, άλματα, πάσες/σουτ και αλλαγές κατεύθυνσης θέτουν επιπλέον απαιτήσεις στο νευρομυϊκό σύστημα, διασφαλίζοντας ότι οι παίκτες είναι δυνατοί και ικανοί να πάρουν μέρος στην προπόνηση της ομάδας.
Οι ασκήσεις που χρησιμοποιούν διαλείμματα, επιτρέπουν στους προπονητές φυσικής κατάστασης να στοχεύουν συγκεκριμένες φυσικές ιδιότητες, για να διασφαλίσουν ότι οι παίκτες προσαρμόζονται και έτσι να επιστρέψουν με επιτυχία στην αγωνιστική δράση. Ένας αποτελεσματικός τρόπος για αυτό το στάδιο αποκατάστασης είναι η προπόνηση αντοχής ταχύτητας, καθώς βελτιώνει την ποδοσφαιρική αντοχή και τις ικανότητες σπριντ. Αυτό απαιτεί από έναν παίκτη να εκτελεί έντονη ποδοσφαιρική δραστηριότητα για 20-30 δευτερόλεπτα χρησιμοποιώντας περιόδους ανάκαμψης μεταξύ 40-180 δευτερολέπτων, η οποία επαναλαμβάνεται 8-10 φορές ανάλογα με τον στόχο της άσκησης. Αυτό βελτιώνει τους παίκτες αερόβια και αναερόβια, ενώ ασχολούνται με την μπάλα, έτσι είναι ιδανική προετοιμασία πριν από την επιστροφή στην προπόνηση της ομάδας. Οι προπονητές της Liverpool FC Academy, χρησιμοποιούν την ανάλυση αγώνων, για να σχεδιάσουν συγκεκριμένες ασκήσεις ανά θέση. Η ανάλυση αγώνων δείχνει π.χ. ότι το έντονο τρέξιμο κατά τη διάρκεια των αγώνων είναι υψηλότερο για τους ακραίους μέσους και χαμηλότερο για τα κεντρικούς αμυντικούς, με τους ακραίους αμυντικούς, τους κεντρικούς μέσους και τους επιθετικούς να είναι ενδιάμεσα. Τα δεδομένα αξιολογούνται με βάση τα παραπάνω, παρέχοντας πληροφορίες για ''σκόπιμες'' προσπάθειες εντός και εκτός κατοχής μπάλας και όχι για «τυφλές» αποστάσεις/συχνότητα επαναλήψεων. Για παράδειγμα, στην κατοχή μπάλας, ο κεντρικός επιθετικός εκτελεί περισσότερες προσπάθειες στο επιθετικό τρίτο, κινείται στο μεσαίο κανάλι και εισέρχεται στην περιοχή σε μεταβάσεις. Οι ακραίοι αμυντικοί και οι ακραίοι μέσοι, εκτελούν περισσότερες προσπάθειες overlap και ταχύτητες στα εξωτερικά κανάλια. Εκτελούν επίσης περισσότερες σέντρες μετά από αυτά τα τρεξίματα. Εκτός κατοχής, οι θέσεις με σημαντικό αμυντικό ρόλο στην ομάδα, όπως οι κεντρικοί αμυντικοί, τοι ακραίοι αμυντικοί και οι κεντρικοί μέσοι, καταβάλλουν πιο έντονες προσπάθειες για να καλύπτουν χώρους ή τους συμπαίκτες τους και να εκτελούν μεταβάσεις, ενώ όλες οι θέσεις εκτελούν συχνές προσπάθειες για να κλείσουν/πιέσουν τον αντίπαλο. Έτσι, αυτά τα μοτίβα μεταφράζονται σε μεμονωμένες ασκήσεις προπόνησης θέσης για παίκτες κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης στο τελικό στάδιο. Ένα παράδειγμα για έναν ακραίο μέσο, μπορείτε να δείτε στο βίντεο και στο σχήμα παρακάτω. Η κίνηση εσωτερικά σχετίζεται συγκεκριμένα με την τακτική της ομάδας για αυτήν τη θέση. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από μονάδες GPS που φορούσαν οι παίκτες της Liverpool FC Academy που επέστρεψαν από τραυματισμό, αποκάλυψαν ότι οι ακραίοι μεσαίοι και οι ακραίοι αμυντικοί κάλυψαν πιο έντονο τρέξιμο σε αυτές τις ασκήσεις, κάτι που συνάδει με τις τάσεις του αγώνα. Επιπλέον, οι κεντρικοί αμυντικοί και επιθετικοί κάλυψαν χαμηλότερη συνολική απόσταση, αλλά πραγματοποίησαν πιο έντονες επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις. Αυτή η μορφή μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη για προπονήσεις «top up», όταν οι παίκτες δεν παίρνουν χρόνο παιχνιδιού ή χρησιμοποιούνται σε περισσότερες θέσεις, για να προσθέσουν ένα πιο δυναμικό σενάριο και περισσότερα ερεθίσματα.
Με αυτό τον τρόπο, ο προπονητής φυσικής κατάστασης όχι μόνο προετοιμάζει τους παίκτες για τις απαιτήσεις της προπόνησης, αλλά επίσης τους εξοικειώνει με επαφές/κτυπήματα της μπάλας, διακριτές κινήσεις θέσης, προσανατολισμό του χώρου στο γήπεδο, παρέχοντας ταυτόχρονα ένα αντιδραστικό ερέθισμα, ώστε οι παίκτες να εκτίθενται σε ανεξέλεγκτες κινήσεις, όπως όταν προπονούνται με με την ομάδα. Οι ελίτ σύλλογοι θα πρέπει να χρησιμοποιούν το τμήμα ανάλυσής τους, για να μελετούν τις κινήσεις των παικτών για να δημιουργούν τέτοιες ασκήσεις που δεν είναι μόνο για συγκεκριμένες θέσεις, αλλά και ιδανικά ατομικές (ώστε να αποφεύγονται «τυφλές» αποστάσεις / συχνότητες). Αυτό μπορεί επίσης, να επιτρέψει στους προπονητές να εντοπίσουν δυσλειτουργίες στις κινήσεις και να βελτιώσουν μηχανισμούς όπως οι αλλαγές κατεύθυνσης σώματος, οι τοποθετήσεις, οι επιβραδύνσεις λίγο πριν την πίεση στον αντίπαλο κ.α.
Ενδεικτική Άσκηση Αποκατάστασης Τελικού Σταδίου για έναν Ακραίο Μέσο
(1) Διπλή πάσα με τον προπονητή Α και ταχύτητα στο χώρο στο εξωτερικό κανάλι, (2) Υποδοχή-έλεγχος της μπάλας, προσποίηση στο ομοίωμα, (3) πάσα σε μικρή εστία ή ομοίωμα και στη συνέχεια μετάβαση στην άμυνα, (4) νέα πάσα από τον προπονητή Α, υποδοχή κατεύθυνσης και γρήγορο οδήγημα-πάσα στον προπονητή Β, (5) κίνηση στην περιοχή, πάσα από τον προπονητή Β, σουτ στη μικρή εστία, (6) μετάβαση στην αρχική θέση εκκίνησης στη μεσαία γραμμή.
Σημειώσεις: Στους παίκτες παρέχεται ελευθερία για κάποια λήψη αποφάσεων, ενώ ο προπονητής θα διαφοροποιεί τον τύπο της πάσας/σέντρας, π.χ. οι παίκτες έχουν την επιλογή της προσποίησης στο ομοίωμα, τον τρόπο εκτέλεσης του σουτ στην μικρή εστία κ.α. Τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε παίκτη όσον αφορά τις κινήσεις, τα τακτικά/τεχνικά ζητούμενα στην προπόνηση και τα παιχνίδια, μπορούν επίσης να προστεθούν στις ασκήσεις αυτές, για λόγους προοδευτικότητας. Δεδομένης της πολυπλοκότητας που συνεπάγεται η επιστροφή ενός παίκτη στην προπόνηση μετά από τραυματισμό, αυτή η άσκηση είναι μόνο ένα παράδειγμα από το λεπτομερές σχέδιο αποκατάστασης του τελικού σταδίου των παικτών.
Πηγή: Άρθρο στο Barca Innovation Hub
Paul S Bradley-Reader in Sports Performance at Liverpool John Moores University & FC Barcelona Consultant
Jack D Ade-U23’s Fitness Coach at Liverpool Football Club & PhD Researcher at Liverpool John Moores University
Στους περισσότερους σχηματισμούς είναι ο παίκτης κλειδί για τη σωστή λειτουργία της ομάδας, σε άμυνα και επίθεση. Απαιτεί υπευθυνότητα και εξαιρετική αντίληψη του παιχνιδιού, για να φέρει σε πέρας την υποστήριξη, τις καλύψεις και τη συνοχή των γραμμών. Σίγουρα πρόκειται για ένα ποδοσφαιριστή που διανύει πολλά χιλιόμετρα μέσα στο γήπεδο και θα πρέπει να «θυσιάζεται» για την ομάδα! Θα πρέπει να επιδεικνύει δυναμισμό, αποφασιστικότητα και μαχητικό πνεύμα, για να μη χάνει μονομαχίες. Ο χώρος του είναι χώρος άσκησης μεγάλης-ασφυκτικής πίεσης για τον αντίπαλο. Εκεί κινούνται χαρισματικοί ποδοσφαιριστές, επικίνδυνοι για σουτ, διείσδυση ή τελική πάσα, οπότε δε θα πρέπει να γυρίσουν με μέτωπο στην εστία μας. Πολλές φορές απαιτείται να βοηθήσει τους κεντρικούς αμυντικούς, είτε για να δημιουργηθεί αμυντική υπεραριθμία και πίεση στους αντιπάλους είτε για να καλύψει τις κινήσεις τους όταν βγαίνουν για μαρκάρισμα προς την άκρη ή προωθούνται με την μπάλα.
Το μπλοκάρισμα των σουτ είναι επίσης ένα σημαντικό στοιχείο στο παιχνίδι του. Όταν είναι σε σχηματισμό με 1 αμυντικό χαφ, είναι πάντα πίσω από την μπάλα, ενώ όταν είναι 2, ο ένας πάντα μένει δημιουργώντας αμυντικό βάθος και ισορροπία-σιγουριά κατά τη φάση της ανάπτυξης της ομάδας μας. Στηρίζει την ανάπτυξη δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες (γωνίες) με τους ακραίους αμυντικούς τους οποίους ενίοτε βοηθά και στα μαρκαρίσματα. Ορίζει το pressing στον αντίπαλο, κατευθύνοντας τους υπόλοιπους ποδοσφαιριστές μπροστά του. Σημαντικό στοιχείο που πρέπει να διαθέτει είναι μέσα από το διάβασμα του παιχνιδιού η αλλαγή της κατεύθυνσης επίθεσης, προς την αδύνατη πλευρά του αντιπάλου. Θα πρέπει να είναι αλάνθαστος στο κράτημα της μπάλας και τις πάσες του και γενικότερα να δίνει την απόλυτη αίσθηση της ασφάλειας (100%) σε κάθε ενέργειά του!
Στο βιβλίο (μεταξύ άλλων) παρουσιάζονται 23 ασκήσεις για την ατομική και υποομαδική προπόνηση των ποδοσφαιριστών που αγωνίζονται στο χώρο του κέντρου.
